Uzmanlara göre; genellikle enerjik olmak için tercih edilse de her gün belli miktarın üzerinde tüketilen kafein sağlık için sakıncalı. Peki kafeini çay kahve dışında başka nelerden alırız? Sağlığımıza faydalı mı zararlı mı? Günde ne kadar tüketmeliyiz? Kafein bağımlısı olup olmadığımızı nasıl anlarız? Bağımlılıkla nasıl başa çıkarız? İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’ün bu sorularıma verdiği yanıtlar:
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz
Azı karar, çoğu zarar
Öncelikle kafein denince akla ilk gelen içecek olan kahvenin sağlık için faydalı olduğunu belirtmeliyim. Ancak kahvenin içinde bulunan kafeinin vücudumuz için belli dozlarda alındığında faydaları olduğu kadar zararları da var. Eğer günde 300 mg’ın altında kafein tüketiyorsanız bu doz vücudunuz için çeşitli faydalar sağlayacaktır. Yani kalp damar hastalıklarını önleyici, baş ağrılarını giderici, dikkat artırıcı, yorgunluğu azaltıcı ve mideyi rahatlatıcı etkiler gösterecektir. Fakat gün boyunca içtiğiniz kahve sayısı arttıkça vücudunuz zarar görmeye başlar. Kafein, beyin damarlarını daraltır. Vücudunuz kafeine her gün maruz kalıyorsa ve aniden almayı keserseniz, kan damarlarınız hızlı bir şekilde genişler ve beyne giden kan akımı artar. Bu yoğun kan akışı baş ve boyun ağrılarına neden olabilir. Diüretik etkisinden dolayı idrarla kalsiyum mineralinin kaybı artar . Bu durum da kemikleri zayıflatır. Kan basıncını yükseltir.
Baş ağrılarını nasıl etkiler?
Başınız ağrımaya başlamadan önce kan damarlarınız genellikle genişler, kafein ise işte tam bu noktada devreye girer ve damarları daraltıcı etki gösterir. Böylelikle yoğun kan akışını yavaşlatarak baş ağrısını önlemiş olur. Hatta eğer inceleyecek olursanız baş ağrısı için kullanılan birçok ilacın kafein içerdiğini görürsünüz. Özetle günlük aldığınız kafein miktarını azaltıp haftada yalnızca birkaç kere kahve içerseniz, bu durum size pozitif etki olarak geri döner. Günlük 300 mg’lık dozu aştığınızda kafein bağımlılığı riski ile karşılaşabilirsiniz ve bu durum tam tersine baş ağrınızı tetikleyebilir. Eğer Türk kahvesi seviyorsanız, günde en fazla 2 fincan tüketmelisiniz. Üçü bir arada hazır kahve için bu miktar maksimum 4 bardaktır. Çayı da günde en fazla 6 bardak tüketmelisiniz. Bu arada kafeinin kahve, çay, asitli içecek ve enerji içeceği dışında çikolata, dondurma, soda, alkol ve hatta ağrı kesicilerde bulunduğunu da unutmayın.
Aslında uyarıcı etki yaratmaz
Kafein bağımlısı olup olmadığınızı anlamanız zor değil. Genel olarak, kafeinde günlük önerilen miktar 300 mg’ın aşılmamasıdır. Günlük olarak 300 mg’lık doz aşımında kahvede bulunan kafein sinir sistemini uyarıcı ve bağımlılık yapan bir etki gösterebilir. Kafein belli dozun üzerinde tüketildiğinde bildiğimizin aksine kişide uyarıcı etki yaratmaz. Beyin uyarılarında yavaşlama ve sersemliğe neden olur. Daha fazla kafein isteği doğurur. Ancak uzun süre 300 mg’dan fazla kullanıldığında bağımlılık riski taşır, özellikle bağımlılık için sınır doz 600-700 mg’dır. 1 fincan Türk Kahvesi 150 mg,1 bardak üçü bir arada hazır kahve 75 mg, 1 orta koyu bardak çay 50 mg, 250 ml (1 kutu) enerji içeceği 37,5-60 mg, bir kutu asitli içecek 25-60 mg kafein içebilir.
Bu belirtilere dikkat!
Kafein bağımlılığının belirtileri şöyle sıralanabilir:
■ Baş ağrısı (Fazla kahve içtiğinizde başınız ağrıyorsa nedeni kafein bağımlılığı olabilir. Öte yandan bağımlılığınız gelişmişse kahve içmemeniz veya miktarını azaltmanız da başınızın ağrımasına sebep olabilir.)
■ Yorgunluk
■ Halsizlik
■ Uykusuzluk ya da uykulu olma hali
■ Sersemlik hissi ve sık esneme
■ Konsantrasyon eksikliği, motivasyon ve dikkat eksikliği
■ Kas ağrısı ve kramplar.
İşte öneriler
Kafein bağımlılığının bir sonucu olan baş ağrılarına enerjide azalma ve odaklanma sorununu da eklediğinizde, günü bir kahve içmeden bitirmek imkansızlaşabilir. Dolayısıyla eğer fazla tükettiğiniz kahveyi azaltmak istiyorsanız, bunu birden bire şok etkisi yaratmadan, yasaklamadan yavaş yavaş yapmalısınız. Öncelikle kendinize kafein içermeyen başka bir favori içecekler bulun. Örneğin bol su için. Ayrıca gün içinde daha az karbonhidrat alırsanız daha az kafeinli içeceğe ihtiyaç duyarsınız.
